Κρητική Πολιτεία: Η ημέρα προς την ένωση
«Απόγευμα της 23ης του Σεπτέμβρη (1908), ημέρα Τρίτη του φάνηκε του Χουσεΐν Καούρη πως άκουσε τις χριστιανικές καμπάνες να σημαίνουν αλλιώς. Το βράδυ τον επισκέφθηκε ο Μεχμέτ Μετζίντ και του έφερε τα νέα. Μόλις είχε φτάσει τηλεγράφημα για την ανακήρυξη της Βουλγαρίας σε ανεξάρτητο βασίλειο. Ώρα τους και οι κρητικοί να ενωθούν με την Ελλάδα, δεν πρέπει λένε ν΄ αφήσουν την ευκαιρία να πάει χαμένη. [...] Οι χριστιανοί βρίσκονται σε μεγάλο αναβρασμό, ο Ζαΐμης λείπει, υπάρχει φόβος εκτροπών, οι πρόξενοι κάνουν ως συνήθως τους κουφούς, έχουν ξεκινήσει με τα πόδια ακόμη και από μακρινά χωριά οι χριστιανοί για προλάβουν με το χάραμα να μπουν στην πόλη και να διαδηλώσουν. [...]
Στις δύο το μεσημέρι την επόμενη, κλείσανε τα χριστιανικά μαγαζιά, οι καμπάνες της Τριμάρτυρης και των Αγίων Αναργύρων, δεν έλεγαν να πάψουν. Οπαδοί και των δύο κομμάτων είχαν συγκεντρωθεί στο Πεδίον του Άρεως· δώδεκα χιλιάδες κόσμος, έγραψε την επόμενη ο «Κήρυξ». καθ' υπερβολήν. Και φώναζαν μ' ένα στόμα συνθήματα υπέρ της Ενώσεως. Ομιλητές ο Ζουρίδης και ο Ξηράς, διάβασαν το ψήφισμα διακοπτόμενοι από ζητωκραυγές. Αποφάσισαν όλοι μαζί να πορευτούν ως το Διοικητήριο και να το αποδώσουν στον πρόεδρο της κυβερνήσεως Παπαμαστοράκη. Ο πρόεδρος απηύθυνε στο συγκεντρομένο πλήθος χαιρετισμό χαρακτηρίζοντας δίκαιο το αίτημα τους και τους υπενθύμισε ότι, εκτός από τη σύμπνοια και την ομόνοια, απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του ιερού σκοπού είναι ο σεβασμός στα δικαιώματα των μουσουλμάνων. Φάνηκε τότε κι ο Βενιζέλος, για να τους προσγειώσει με τη σαφήνεια του. Ότι από την ευμένεια και μόνο από την ευμένεια των Μεγάλων Δυνάμεων εξαρτάται η τελική επιτυχία του αγώνα τους, τονίζοντας κι αυτός με την σειρά του ότι η ειλικρινής, η πλήρης, η αποτελεσματική προστασία των μουσουλμάνων συμπολιτών είναι η βασική προϋπόθεση της επιτυχίας τους.
Και έτσι, θα μπορούσε να πει κανείς συνοπτικά, ενόσω ο Ύπατος Αρμοστής Αλ. Ζαΐμης απουσίαζε επί τούτου, όπως είχε αρχίσει ήδη να ψιθυρίζεται, για διακοπές στην Αίγινα, στις 24 Σεπτεμβρίου 1908, ημέρα Τετάρτη, σε μία παγκρήτια συγκέντρωση στο Πεδίον του Άρεως, εγκρίθηκε ομόφωνα το πρώτο λαϊκό ψήφισμα για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. [...] Κατάλαβες τώρα; Ή μήπως δεν κατάλαβες; Ρώτησε ο Χουσεΐν Γιανιτσαράκης, Σύμβουλος Συγκοινωνίας και Δημόσιας Ασφάλειας, άλλοτε στην πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας. Ούτε μια στάλα αίμα δεν χύθηκε που να μη ήτανε για την Ένωση. Αλλά ο παππούς ακόμη περίμενε. Τι προσδοκούσε; Ότι μπορεί να μη χρειαστεί να ξεριζωθεί. Είχε αρχίσει άθελα του να ελπίζει στους Νεότουρκους. Στις συνταγματικές ελευθερίες και στον εκσυγχρονισμό που θα γεφύρωναν το χάσμα ανάμεσα στους λαούς του σουλτάνου. [...] Το σουλτανάτο, αφέντη μου, ξεψυχά δεν ακούς το ψυχομαχητό του;» (Μ. Δούκα, «Αθώοι και φταίχτες. Στις γραμμές του μύθου της ιστορίας», 2004).
Η πηγή του κειμένου αυτού, είναι ο 11ος τόμος της Εγκυκλοπαίδειας «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», που ανήκει στην Βιβλιοθήκη Πλούταρχου Πάστρα.
Στις δύο το μεσημέρι την επόμενη, κλείσανε τα χριστιανικά μαγαζιά, οι καμπάνες της Τριμάρτυρης και των Αγίων Αναργύρων, δεν έλεγαν να πάψουν. Οπαδοί και των δύο κομμάτων είχαν συγκεντρωθεί στο Πεδίον του Άρεως· δώδεκα χιλιάδες κόσμος, έγραψε την επόμενη ο «Κήρυξ». καθ' υπερβολήν. Και φώναζαν μ' ένα στόμα συνθήματα υπέρ της Ενώσεως. Ομιλητές ο Ζουρίδης και ο Ξηράς, διάβασαν το ψήφισμα διακοπτόμενοι από ζητωκραυγές. Αποφάσισαν όλοι μαζί να πορευτούν ως το Διοικητήριο και να το αποδώσουν στον πρόεδρο της κυβερνήσεως Παπαμαστοράκη. Ο πρόεδρος απηύθυνε στο συγκεντρομένο πλήθος χαιρετισμό χαρακτηρίζοντας δίκαιο το αίτημα τους και τους υπενθύμισε ότι, εκτός από τη σύμπνοια και την ομόνοια, απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του ιερού σκοπού είναι ο σεβασμός στα δικαιώματα των μουσουλμάνων. Φάνηκε τότε κι ο Βενιζέλος, για να τους προσγειώσει με τη σαφήνεια του. Ότι από την ευμένεια και μόνο από την ευμένεια των Μεγάλων Δυνάμεων εξαρτάται η τελική επιτυχία του αγώνα τους, τονίζοντας κι αυτός με την σειρά του ότι η ειλικρινής, η πλήρης, η αποτελεσματική προστασία των μουσουλμάνων συμπολιτών είναι η βασική προϋπόθεση της επιτυχίας τους.
Και έτσι, θα μπορούσε να πει κανείς συνοπτικά, ενόσω ο Ύπατος Αρμοστής Αλ. Ζαΐμης απουσίαζε επί τούτου, όπως είχε αρχίσει ήδη να ψιθυρίζεται, για διακοπές στην Αίγινα, στις 24 Σεπτεμβρίου 1908, ημέρα Τετάρτη, σε μία παγκρήτια συγκέντρωση στο Πεδίον του Άρεως, εγκρίθηκε ομόφωνα το πρώτο λαϊκό ψήφισμα για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. [...] Κατάλαβες τώρα; Ή μήπως δεν κατάλαβες; Ρώτησε ο Χουσεΐν Γιανιτσαράκης, Σύμβουλος Συγκοινωνίας και Δημόσιας Ασφάλειας, άλλοτε στην πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας. Ούτε μια στάλα αίμα δεν χύθηκε που να μη ήτανε για την Ένωση. Αλλά ο παππούς ακόμη περίμενε. Τι προσδοκούσε; Ότι μπορεί να μη χρειαστεί να ξεριζωθεί. Είχε αρχίσει άθελα του να ελπίζει στους Νεότουρκους. Στις συνταγματικές ελευθερίες και στον εκσυγχρονισμό που θα γεφύρωναν το χάσμα ανάμεσα στους λαούς του σουλτάνου. [...] Το σουλτανάτο, αφέντη μου, ξεψυχά δεν ακούς το ψυχομαχητό του;» (Μ. Δούκα, «Αθώοι και φταίχτες. Στις γραμμές του μύθου της ιστορίας», 2004).
Η πηγή του κειμένου αυτού, είναι ο 11ος τόμος της Εγκυκλοπαίδειας «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ», που ανήκει στην Βιβλιοθήκη Πλούταρχου Πάστρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια